در این مقاله به این سوال پاسخ می‌دهیم که اکسس پوینت چیست و چگونه کار می‌کند. اکسس پوینت (به معنای نقطه دسترسی) دستگاهی در شبکه‌های وایرلس است که اجازه می‌دهد دستگاه‌های وای‌فای مانند تلفن همراه، لپ‌تاپ یا تبلت، به شبکه‌های سیمی متصل شوند.
به بیان دیگر اکسس پوینت مانند پلی عمل می‌کند که سیگنال شبکه سیمی را به سیگنال بیسیم تبدیل می‌کند؛ وقتی یک دستگاه بیسیم می‌خواهد به شبکه وصل شود، به نزدیک‌ترین اکسس‌پوینت ارتباط برقرار می‌کند. اکسس پوینت سیگنال دریافت شده را به شبکه سیمی می‌رساند و بالعکس.
در این مطلب ابتدا به عملکرد و کاربرد اکسس پوینت می‌پردازیم و سپس تفاوت آن با روتر و مودم را بررسی می‌کنیم؛ سپس انواع گوناگون اکسس پوینت در محیط‌های مختلف را معرفی می‌کنیم و مثال‌هایی از برندهای معروف خارجی و ایرانی را ارائه می‌دهیم. در انتها نکاتی درباره قیمت و انتخاب اکسس پوینت ذکر شده و سؤالات پرتکرار مرتبط پاسخ داده می‌شوند. با ما در آرتیان همراه باشید.
تعریف اکسس پوینت: عملکرد و کاربرد
اکسس پوینت دستگاهی است که امکان اتصال بیسیم را به شبکه سیمی می‌دهد. به عبارت دیگر، اکسس پوینت بدون نیاز به کابل با تبدیل سیگنال‌های بیسیم وای‌فای به داده‌های شبکه محلی (LAN) و بالعکس، ارتباط میان دستگاه‌های موبایل یا لپ‌تاپ و شبکه اصلی را برقرار می‌کند.
این ویژگی باعث می‌شود بتوان بدون سیم‌کشی، در فضاهای بزرگ یا چندطبقه به اینترنت و منابع شبکه دسترسی داشت. اکسس پوینت‌ها پوشش شبکه را افزایش می‌دهند و به کاربران اجازه می‌دهند در نقاط مختلف یک ساختمان با اتصال وای‌فای از اینترنت بهره‌مند شوند.
اکسس‌پوینت‌ها معمولاً دارای چند آنتن قابل نصب هستند و می‌توانند در سقف، دیوار یا روی میز قرار گیرند. این دستگاه‌ها با دریافت سیگنال وای‌فای از دستگاه کاربران (مثل گوشی یا لپ‌تاپ) و ارسال آن به شبکه سیمی، نقش پل ارتباطی میان شبکه بیسیم و سیمی را ایفا می‌کنند.
وجود چندین اکسس پوینت در یک شبکه امکان می‌دهد تا محدوده‌ی پوشش وای‌فای گسترش یابد و کاربران در نقاط کور سیگنال (Dead Zone) نیز بتوانند به شبکه وصل شوند. به‌عنوان مثال در یک اداره بزرگ یا دانشگاه، برای پوشش کل فضا معمولاً چندین اکسس پوینت نصب می‌شود که در مجموع باعث افزایش پایداری و امکان جابجایی (Roaming) دستگاه‌ها بین نقاط مختلف می‌شوند.
در شبکه‌های خانگی کوچک غالباً یک روتر بیسیم که قابلیت اکسس پوینت را هم دارد، کفایت می‌کند. اما در محیط‌های حرفه‌ای و سازمانی (مانند دفاتر، فروشگاه‌ها یا دانشگاه‌ها)، از چندین اکسس پوینت مجزا استفاده می‌شود. شبکه‌های سازمانی معمولاً چندین AP دارند که توسط یک کنترل‌کننده مرکزی مدیریت می‌شوند و با اعمال تنظیمات یکسان، پوشش یکنواخت و مدیریت متمرکز شبکه وای‌فای را فراهم می‌کنند.
پس در واقع اکسس پوینت دستگاهی کلیدی است که کاربرد اصلی آن در ایجاد شبکه وای‌فای گسترده و قابل گسترش در یک شبکه سیمی است. مزیت این دستگاه‌ها این است که بدون تغییر زیرساخت سیمی، می‌توان حجم زیادی از دستگاه‌ها (تلفن‌ها، تبلت‌ها، دوربین‌های بیسیم و غیره) را به صورت بیسیم به اینترنت و منابع شبکه متصل کرد.
کاربرد اکسس پوینت در شبکه‌های خانگی و شرکت‌ها
در شبکه‌های خانگی معمولاً یک روتر بیسیم (مودم/روتر ترکیبی یا جدا) به‌عنوان نقطه دسترسی اصلی عمل می‌کند و اکسس پوینت مجزا ضروری نیست. با این حال اگر متراژ خانه بزرگ باشد یا موانع فیزیکی (مانند دیوارهای ضخیم) باعث ضعیف شدن سیگنال شوند، می‌توان از یک اکسس پوینت دیگر یا تقویت‌کننده وای‌فای استفاده کرد.
در فضاهای کوچک مانند آپارتمان یا دفتر کار کوچک، یک روتر پیش‌فرض معمولاً برای تأمین وای‌فای کافی است. اما برای افزودن یک دستگاه دیگر و افزایش پوشش وای‌فای (مثلاً زیرزمین یا طبقات بالا)، نصب یک اکسس پوینت دوم یا روتر تکمیلی توصیه می‌شود.
در شبکه‌های شرکت‌ها و محیط‌های بزرگ (مانند دفاتر مرکزی، هتل‌ها، دانشگاه‌ها یا مراکز خرید) استفاده از تعداد زیادی اکسس پوینت متداول است. این اکسس پوینت‌ها در فواصل مناسب (سقف یا دیوار) قرار می‌گیرند تا کل محیط را پوشش دهند. معمولاً این APها به یک کنترل‌کننده مرکزی یا یک سرور مدیریت وصل هستند که امنیت شبکه، هماهنگی کانال‌های رادیویی و همگام‌سازی SSID (نام شبکه بیسیم) را در تمام نقاط دسترسی کنترل می‌کند.
این طراحی «کنترل‌شده» باعث می‌شود کاربران هنگام حرکت در محیط (مثلاً از اتاقی به اتاق دیگر یا از یک طبقه به طبقه دیگر) بدون قطع اتصال بتوانند به شبکه وای‌فای متصل بمانند. علاوه بر این، در شبکه‌های بزرگ ممکن است استانداردهای پیشرفته‌ای مانند 802.11r (رومینگ سریع) برای جابجایی بدون تأخیر دستگاه‌ها میان اکسس پوینت‌ها فعال باشند.
خلاصه اینکه کاربرد اکسس پوینت در خانه‌ها بیشتر برای گسترش پوشش وای‌فای است، در حالی که در محیط‌های سازمانی علاوه بر پوشش، توجه ویژه‌ای به مدیریت و کنترل مرکزی، امنیت و مقیاس‌پذیری شبکه وجود دارد. در سازمان‌ها می‌توان به راحتی تعداد اکسس پوینت‌ها را افزایش داد تا تعداد دستگاه‌های متصل و مساحت تحت پوشش بزرگ‌تر شود؛ در حالی که در خانه‌ها معمولاً با یک یا دو نقطه دسترسی ساده، نیاز کاربران برطرف می‌شود.
بیشتر بخوانید: انواع اکسس پوینت Access Point: راهنمای تخصصی برای انتخاب اکسس پوینت مناسب
تفاوت اکسس پوینت با روتر و مودم
اکسس پوینت با روتر و مودم تفاوت‌های بنیادی دارد که در مطالب تفاوت مودم و اکسس پوینت و تفاوت اکسس پوینت و روتر به آن‌ها به صورت جامع پرداختیم و در این مطلب فقط به صورت چکیده به این تفاوت‌ها می‌پردازیم. در صورت نیاز به اطلاعات جامع‌تر به خود مطالب رجوع کنید.
اکسس پوینت در مقابل روتر
روتر (مسیریاب) و اکسس پوینت هر دو در شبکه‌های بیسیم به‌کار می‌روند اما وظایف متفاوتی دارند. یک روتر معمولاً چند وظیفه همزمان دارد: اتصال به اینترنت از طریق مودم، مدیریت آدرس‌دهی شبکه (DHCP/NAT) و ایجاد یا گسترش شبکه بیسیم. در بسیاری از روترهای بیسیم، یک اکسس پوینت داخلی تعبیه شده است. یعنی روتر همزمان به عنوان یک نقطه دسترسی عمل می‌کند.
در واقع، می‌توان گفت: هر روتر بیسیم در دل خود، یک اکسس پوینت نیز دارد. بنابراین یک روتر می‌تواند هم دستگاه‌های سیمی و هم بیسیم را به شبکه متصل کند و ارتباط بین شبکه محلی و اینترنت را برقرار نماید.
از طرف دیگر، یک اکسس پوینت مستقل تنها سیگنال وای‌فای را ایجاد و پخش می‌کند و خود نمی‌تواند مسیریابی انجام دهد یا وظایف دیگری مانند تخصیص IP به دستگاه‌ها را به عهده بگیرد. این به این معناست که اکسس پوینت فقط اتصال بیسیم به یک شبکه موجود را فراهم می‌کند.
برای اینکه این اتصال به اینترنت منجر شود یا بین کاربران مسیریابی شود، معمولاً باید به یک روتر یا سوییچ شبکه متصل شود. به همین دلیل است که یک اکسس پوینت مستقل بدون روتر/مودم عملاً کاربر را به اینترنت نمی‌رساند. همان‌طور که در منابع فنی آمده است، «روتر بیسیم هم قابلیت اکسس پوینت دارد اما اکسس پوینت هرگز نمی‌تواند جایگزین یک روتر باشد». از این رو در شبکه‌های خانگی کوچک، یک دستگاه روتر یکجا کار روتر و اکسس پوینت را به عهده دارد، اما در شبکه‌های بزرگ سازمانی معمولاً روتر (یا فایروال) و چند اکسس پوینت مجزا استفاده می‌شوند تا هر کدام وظیفه خاص خود را انجام دهند.
اهم تفاوت‌ها را می‌توان به شکل زیر خلاصه کرد:
- قابلیت‌ها: روتر می‌تواند اتصال سیمی و بیسیم را بین چند دستگاه برقرار کند و مدیریت شبکه (مثلاً DHCP/NAT و فایروال) را انجام دهد، در حالی که اکسس پوینت صرفاً قابلیت شبکه بیسیم را به شبکه سیمی اضافه می‌کند و خودش عملکردهای مسیریابی ندارد.
- کاربری: یک روتر یا مودم-روتر معمولاً در خانه‌ها و کسب‌وکارهای کوچک به‌عنوان نقطه واحد اتصال به اینترنت استفاده می‌شود و تمام ترافیک شبکه را مدیریت می‌کند. اما اکسس پوینت بیشتر برای گسترش پوشش Wi-Fi در فضای موجود کاربرد دارد و معمولاً پس از روتر یا در کنار سوییچ شبکه نصب می‌شود.
- مقیاس‌پذیری: روترهای بیسیم برای تعداد محدودی کاربر و فضای کوچک طراحی شده‌اند. وقتی نیاز به پوشش وای‌فای در یک ساختمان بزرگ باشد، می‌توان چند اکسس پوینت نصب کرد تا به‌صورت متمرکز شبکه را گسترش دهند و کارایی بهتری ارائه دهند.
اکسس پوینت در مقابل مودم
مودم دستگاهی است که خط ارتباطی اینترنت (برقگیرهای DSL، کابل یا فیبر نوری) را تبدیل و رمزگشایی می‌کند تا اتصال اینترنت فراهم شود. مودم تنها ارتباط شما را به سرویس‌دهنده اینترنت (ISP) برقرار می‌سازد و معمولاً خروجی آن به یک روتر یا مستقیماً به یک کامپیوتر متصل می‌شود تا بتوان از اینترنت استفاده کرد.
اکسس پوینت اما هیچ ارتباط مستقیمی با خطوط ISP ندارد؛ وظیفه اکسس پوینت این است که یک شبکه بیسیم محلی ایجاد کند. به عبارت دیگر، مودم مسیر ورود داده‌های اینترنتی به شبکه را فراهم می‌کند، در حالی که اکسس پوینت این داده‌ها را (پس از رسیدن به شبکه محلی از طریق روتر) به دستگاه‌های بیسیم منتقل می‌کند.
نکته مهم این است که اکسس پوینت بدون روتر یا مودم تنها یک شبکه بیسیم محلی ایجاد می‌کند، اما خود نمی‌تواند اینترنت را وارد شبکه نماید. مثلاً در یک خانه، معمولاً مودم ADSL یا فیبر نوری از طرف ISP وصل می‌شود، سپس یک روتر به مودم متصل است و در نهایت اکسس پوینت/روتر بیسیم، سیگنال وای‌فای را پخش می‌کند.
در اینجا مودم کار تامین اینترنت را می‌کند و اکسس پوینت کار توزیع وای‌فای را. به همین دلیل است که در بیشتر راهنماها تاکید می‌شود اگر قصد گسترده کردن پوشش بیسیم را دارید، مدل جمع‌وجور مودم-روتر خود را کنار نگذارید و از یک اکسس پوینت یا روتر دوم برای پخش Wi-Fi استفاده کنید.
انواع اکسس پوینت
اکسس پوینت‌ها دارای انواع و مدل‌های مختلف هستند که متناسب با محیط نصب و نیاز کاربر انتخاب می‌شوند. از نظر شکل ظاهری و نصب می‌توان اکسس پوینت‌ها را به چند دسته تقسیم کرد: مثلاً مدل‌های سقفی (for Ceiling) که برای نصب روکار در سقف طراحی شده‌اند، مدل‌های دیواری که روی دیوار نصب می‌شوند و بیشتر در دفاتر یا اماکن کوچک کاربرد دارند، و مدل‌های رومیزی یا عمومی که روی میز یا قفسه قرار می‌گیرند. برخی اکسس پوینت‌های صنعتی یا Outdoor برای کار در فضای باز (مانند استادیوم یا حیاط شرکت) ساخته می‌شوند و در برابر شرایط جوی مقاوم هستند.
همچنین در دسته‌بندی فنی‌تر، اکسس پوینت‌ها به دو نوع مستقل (Standalone) و مبتنی بر کنترلر (Controller-based) تقسیم می‌شوند. در حالت مستقل، هر اکسس پوینت با تنظیمات خودش کار می‌کند. اما در برخی راهکارهای سازمانی (مانند سیستم‌های Unifi یا Meraki)، چندین اکسس پوینت تحت مدیریت یک کنترلر مرکزی قرار می‌گیرند و به صورت هماهنگ تنظیم می‌شوند. این دسته‌بندی‌ها و جزئیات بیشتر در مقاله انواع اکسس پوینت که در بالاتر اشاره شد بررسی شده است. با انتخاب نوع مناسب اکسس پوینت می‌توانید اطمینان حاصل کنید پوشش و عملکرد شبکه بیسیم شما بهینه خواهد بود.
برندهای معروف اکسس پوینت
در بازار تجهیزات شبکه، چندین شرکت بین‌المللی مطرح تولید اکسس پوینت وجود دارد. Cisco یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان تجهیزات شبکه است که مدل‌های متنوعی از اکسس پوینت‌های حرفه‌ای برای مصارف سازمانی ارائه می‌دهد. برند Ubiquiti نیز با سری محصولات UniFi شناخته می‌شود که به دلیل قیمت مناسب و قابلیت‌های مدیریتی، در کسب‌وکارهای کوچک و متوسط و شبکه‌های خانگی پیشرفته محبوب است. MikroTik نیز علاوه بر مسیریاب‌ها، اکسس پوینت‌های ارزان‌قیمت و قدرتمندی دارد که قابلیت‌هایی چون PoE، دو بانده بودن و استانداردهای Wi‑Fi جدید را پشتیبانی می‌کند.
در ایران نیز شرکت‌هایی به عرضه اکسس پوینت پرداخته‌اند. برای مثال، برند آرتیان یکی از تولیدکنندگان داخلی تجهیزات شبکه است که برخی مدل‌های اکسس پوینت را با ویژگی‌های مناسب برای بازار داخلی ایران (لینک توضیح محصول و خرید اکسس پوینت آرتیان) تولید کرده است. علاوه بر این‌ها، برندهای دیگری مانند Aruba (HPE)، Netgear، TP-Link و D-Link نیز در بازار جهانی مشهور هستند و محصولات خود را به کشور وارد می‌کنند.
به طور کلی، هر برند نقاط قوت خاص خود را دارد؛ برخی روی سهولت مدیریت و امنیت پیشرفته تمرکز دارند و برخی دیگر قیمت و دسترسی آسان را اولویت می‌دهند. هنگام انتخاب اکسس پوینت توجه کنید نیاز شبکه (تعداد کاربران، فضا، مدیریت متمرکز و غیره) با قابلیت‌های برند مورد نظر همخوانی داشته باشد.
قیمت تجهیزات اکسس پوینت با توجه به امکانات و نام برند بسیار متغیر است. به‌عنوان نمونه، قیمت یکی از مدل‌های تجاری یوبیکیوتی (Ubiquiti UniFi UAP-AC-LR) در بازار ایران حدود 20 میلیون تومان (در زمان انتشار مقاله) اعلام شده است. مدل‌های ساده‌تر خانگی ممکن است تنها چند میلیون تومان باشند، اما مدل‌های حرفه‌ای سازمانی (به‌ویژه با پشتیبانی از Wi-Fi 6، PoE و آنتن‌های متعدد) می‌توانند به ده‌ها میلیون تومان برسند. علاوه بر این، وارداتی بودن بسیاری از محصولات برندهای خارجی باعث می‌شود که نوسانات ارز و هزینه گمرک نیز در قیمت تمام شده تاثیرگذار باشد.
جمع‌بندی
در این مقاله توضیح داده شد که اکسس پوینت چیست و چه کاربردی دارد. اکسس پوینت‌ها دستگاه‌هایی هستند که امکان اتصال بیسیم را به شبکه‌های سیمی فراهم می‌کنند؛ بدین ترتیب کاربران می‌توانند بدون کابل‌کشی به اینترنت و منابع شبکه دسترسی داشته باشند. در محیط‌های خانگی معمولاً یک روتر بیسیم اصلی نقش اکسس پوینت را ایفا می‌کند، اما در شبکه‌های سازمانی به‌منظور پوشش نقاط وسیع‌تر و مدیریت متمرکز، چندین اکسس پوینت مجزا استفاده می‌شود.
در انتها اشاره کردیم که انواع مختلفی از اکسس پوینت (مانند سقفی، دیواری، Outdoor و مستقل/کنترلری) وجود دارد و برندهای معروفی همچون Cisco، Ubiquiti، MikroTik و نمونه‌های داخلی مانند محصولات ما در آرتیان محصولات متعددی ارائه می‌دهند.
با توجه به نکات گفته شده، می‌توانید با دید بازتری انواع اکسس پوینت را بررسی کرده و مناسب‌ترین گزینه را برای نیاز شبکه خود انتخاب کنید. برای دریافت مشاوره آشنایی و خرید با محصولات، با مشاوران ما تماس بگیرید.
منابع:
سوالات متداول
اکسس پوینت دستگاهی است که امکان اتصال دستگاه‌های بیسیم به یک شبکه سیمی را فراهم می‌کند. از آنجا که این دستگاه به‌عنوان یک پل عمل می‌کند، می‌توان بدون کابل‌کشی در فضاهای مختلف به اینترنت دسترسی داشت. به طور خلاصه، اکسس پوینت برای گسترش پوشش Wi-Fi در خانه یا دفتر استفاده می‌شود و در محیط‌های سازمانی با چندین AP، شبکه یکپارچه‌تر و پایدارتری ایجاد می‌کند.
روتر بیسیم ترکیبی از عملکردهای مسیریابی (Router) و تولید وای‌فای است، در حالی که اکسس پوینت فقط سیگنال Wi-Fi را پخش می‌کند. به عبارت دیگر، هر روتر بیسیم، خود یک اکسس پوینت دارد، اما یک اکسس پوینت مستقل نمی‌تواند نقش روتر را ایفا کند. روتر علاوه بر ایجاد شبکه وای‌فای، اینترنت ورودی را مدیریت کرده و قابلیت‌های امنیتی مانند NAT و DHCP را ارائه می‌دهد، در حالی که اکسس پوینت وظیفه ساده‌تری داشته و باید به یک روتر یا شبکه سیمی وصل شود.
در شبکه‌های خانگی معمولاً یک یا چند اکسس پوینت ساده (معمولاً همان روتر بیسیم) برای پوشش فضای کوچک کافی است. اما در شبکه‌های سازمانی از چندین اکسس پوینت استفاده می‌شود که معمولاً توسط یک کنترل‌کننده مرکزی هماهنگ می‌شوند. این طراحی باعث می‌شود پوشش وای‌فای گسترده‌تر شود و کاربران هنگام حرکت میان نقاط مختلف دفتر، بدون قطعی ارتباط آنلاین باقی بمانند. همچنین در سازمان‌ها مدیریت یکپارچه و امنیت قوی‌تری (مثل تشخیص مهمانان و تفکیک ترافیک) به‌کار گرفته می‌شود.
اکسس پوینت‌ها از نظر شکل ظاهری و کاربرد به انواع متفاوتی تقسیم می‌شوند. به‌عنوان مثال برخی مدل‌ها برای نصب روکار روی دیوار یا سقف طراحی شده‌اند، برخی در فضای باز (Outdoor) قابلیت نصب دارند و برخی رومیزی‌اند. از نظر عملکردی نیز مدل‌های Standalone مستقل هستند، در حالی که در برخی سیستم‌ها APها توسط یک کنترلر مرکزی مدیریت می‌شوند. هر یک از این انواع برای نیازهای خاص (مساحت محیط، تعداد کاربر، شرایط آب‌وهوایی و …) مناسب است.
شرکت‌های معتبری مانند Cisco، Ubiquiti، MikroTik و همچنین تولیدکنندگان داخلی مثل آرتیان در زمینه اکسس پوینت فعالند. محصولات این برندها از نظر قیمت و امکانات متنوع است. قیمت اکسس پوینت بستگی به مشخصاتی مانند استاندارد بیسیم (مثلاً AC یا AX)، قدرت آنتن، تعداد پورت‌های شبکه، پشتیبانی از PoE و همچنین نرخ ارز دارد.