برای مدیران فناوری اطلاعات، صاحبان کسبوکارها و متخصصانی که با حجم بالای داده سروکار دارند، پرسش «تفاوت StaaS و NAS چیست؟» یک نقطه عطف کلیدی در انتخاب زیرساخت ذخیرهسازی است. این انتخاب، تصمیمی استراتژیک است که بر هزینه، امنیت، عملکرد و آینده مدیریت دادههای یک مجموعه تأثیر مستقیم میگذارد.
در این مطلب، منظور از«StaaS» یا Storage as a Service (ذخیرهسازی بهعنوان سرویس) مدل ابری ارائه فضای ذخیرهسازی است و منظور از «NAS» دستگاه فیزیکی Network Attached Storage (ذخیرهساز متصل به شبکه) میباشد. از این پس برای جلوگیری از ابهام از عناوین استاندارد «StaaS» و «NAS» استفاده خواهد شد.
این مقاله با هدف ارائه یک تحلیل شفاف و کاربردی، به شما کمک میکند تا با درک عمیق تفاوتهای این دو راهکار، بهترین گزینه را برای نیازهای خود انتخاب کنید. با ما در آرتیان همراه باشید.
ذخیرهسازی بهعنوان سرویس (StaaS): اجاره فضا از شرکتهای ثالث
ذخیرهسازی بهعنوان سرویس یا StaaS، مدلی است که در آن، یک شرکت ثالث زیرساختهای عظیم ذخیرهسازی خود را از طریق اینترنت در اختیار شما قرار میدهد و شما بر اساس میزان مصرف، هزینه پرداخت میکنید. در این روش، شما بهجای خرید و مالکیت سختافزار، فضای ذخیرهسازی را «اجاره» میکنید.
StaaS چیست و چگونه کار میکند؟
تصور کنید برای نگهداری اسناد و داراییهای شرکت خود، بهجای ساختن یک انبار فیزیکی، فضایی را در یک مجموعه انبارهای بزرگ، امن و مدرن اجاره میکنید. مسئولیت نگهداری، حفاظت، کنترل دما و تعمیرات این انبار بر عهده صاحب آن است و شما تنها هزینه فضایی را که اشغال کردهاید، میپردازید.
StaaS دقیقاً همین الگو را در دنیای دیجیتال پیادهسازی میکند. شرکتهایی مانند آمازون (AWS)، گوگل (Google Cloud) و مایکروسافت (Azure) دیتاسنترهای گسترده و توزیعشدهای در سطح جهانی دارند که امکان ارائه خدمات StaaS را فراهم میکنند.
در بسیاری از کشورها نیز ارائهدهندگان محلیِ ابری یا شرکتهای میزبان وجود دارند که خدمات مشابه را با پوشش منطقهای عرضه میکنند؛ هنگام انتخاب ارائهدهنده به گستردگی دیتاسنترها، قوانین محلِ نگهداری داده (data residency) و سطح پشتیبانی منطقهای توجه کنید.
شما با استفاده از سرویسهای آنها، فایلها و دادههای خود را روی سرورهایشان آپلود میکنید. مدیریت این سرورهای فیزیکی، تأمین برق، خنککنندهها، بهروزرسانیهای امنیتی و تعویض قطعات خراب، همگی بر عهده شرکت ارائهدهنده سرویس است. این مسئولیتها معمولاً در قالب یک توافقنامه سطح خدمات یا SLA تضمین میشود که در آن مواردی مانند میزان در دسترس بودن سرویس مشخص شده است.
مزایا و معایب StaaS
مزایا:
- حذف هزینه اولیه سنگین: بزرگترین مزیت StaaS، عدم نیاز به سرمایهگذاری اولیه برای خرید سرور محاسباتی، هارد دیسک و تجهیزات شبکه است. این ویژگی آن را برای استارتاپها و کسبوکارهای در حال رشد بسیار جذاب میکند.
- توسعهپذیری تقریباً نامحدود: اگر حجم دادههای شما از یک ترابایت به صد ترابایت افزایش یابد، این تغییر در سرویسهای ابری تنها با چند کلیک و در چند دقیقه انجام میشود. این انعطافپذیری، رشد کسبوکار شما را محدود نمیکند.
- دسترسی از راه دور و تسهیل همکاری: کارمندان شما میتوانند از هر نقطهای در جهان، تنها با دسترسی به اینترنت، به دادههای شرکت دسترسی داشته باشند. این ویژگی برای تیمهای دورکار یا شرکتهای چندملیتی حیاتی است.
- کاهش بار مدیریتی: دیگر نیازی نیست نگران خرابی سختافزار، پشتیبانگیریهای پیچیده یا بهروزرسانیهای امنیتی باشید. تیم شما میتواند بر وظایف اصلی خود تمرکز کند.
معایب:
- وابستگی به اتصال اینترنت: بدون اینترنت پایدار و پرسرعت، دسترسی به دادهها کند یا غیرممکن میشود. کار بر روی فایلهای بسیار بزرگ (مانند پروژههای ویدیویی) میتواند به دلیل محدودیت پهنای باند، ناکارآمد باشد.
- هزینههای بلندمدت و پنهان: اگرچه هزینه اولیه کم است، اما هزینههای عملیاتی ماهانه در بلندمدت، بهویژه با افزایش حجم داده، میتواند از هزینه خرید یک سیستم اختصاصی بیشتر شود. همچنین، بسیاری از سرویسدهندگان برای «خروج داده» یا دانلود حجم زیاد، هزینه جداگانه دریافت میکنند.
- کنترل و حریم خصوصی محدود: دادههای شما روی سرورهای یک شرکت دیگر نگهداری میشود. این امر نگرانیهایی را در مورد حریم خصوصی، مالکیت داده و انطباق با مقررات خاص صنعتی یا دولتی به وجود میآورد.
ذخیرهساز متصل به شبکه (NAS): انبار داده شخصی شما
دستگاه NAS یکی از انواع سرور تخصصی و کوچکشده است که وظیفه اصلی آن، ذخیرهسازی و اشتراکگذاری فایل در یک شبکه محلی است. این سرور بطور مستقیم به روتر دفتر کار یا خانه شما متصل میشود و به کامپیوترها و سایر دستگاههای موجود در آن شبکه اجازه میدهد تا به یک فضای ذخیرهسازی متمرکز دسترسی داشته باشند.
NAS چیست و چه ساختاری دارد؟
یک دستگاه NAS را میتوان به یک کتابخانه خصوصی تشبیه کرد که در دفتر شما قرار دارد. اجزای این سرور شامل یک محفظه (Case)، پردازنده، حافظه (RAM) و چندین جایگاه برای نصب هارد دیسک است.
شما هارد دیسکها را جداگانه خریداری کرده و درون آن قرار میدهید. سیستمعامل اختصاصی دستگاه به شما اجازه میدهد تا کاربران مختلفی تعریف کرده، سطوح دسترسی آنها را مشخص کنید و فایلها را مدیریت نمایید.
یکی از ویژگیهای کلیدی بسیاری از دستگاههای NAS، پشتیبانی از RAID است. «RAID (Redundant Array of Independent Disks) خانوادهای از تکنیکها برای ترکیب چند دیسک است. برخی سطوح RAID مثلاً RAID0 تمرکز بر افزایش کارایی دارند، برخی مانند RAID1، RAID5، RAID6 تمرکز بر افزونگی و تحمل خطا دارند و برخی ترکیبیاند.
نکته مهمی که باید به آن توجه کنید این است که RAID استراتژی افزایش تحمل خطا برای دیسکهاست، اما جایگزین پشتیبانگیری (backup) یا آرشیو خارج از سایت نیست. حذف تصادفی فایل یا خرابی چندگانه همزمان میتواند دادهها را از بین ببرد، بنابراین همواره باید از دادهها بکاپ خارج از دستگاه (مثلاً در StaaS یا در یک NAS دوم) داشته باشید
مزایا و معایب NAS
مزایا:
- کنترل و مالکیت کامل دادهها: شما مالک فیزیکی دستگاه و تمام دادههای روی آن هستید. این بالاترین سطح از حریم خصوصی و امنیت را فراهم میکند و برای نگهداری اطلاعات حساس و محرمانه، یک مزیت حیاتی است.
- عملکرد فوقالعاده در شبکه محلی: سرعت انتقال فایلها در شبکه داخلی بسیار بالاست و تنها به ظرفیت شبکه شما محدود میشود. این ویژگی برای کارهایی که نیازمند دسترسی سریع به فایلهای حجیم هستند (مانند ویرایش ویدیو یا کار با مدلهای سهبعدی) ایدهآل است.
- هزینه کل مالکیت (TCO) قابل پیشبینی: شما یک بار هزینه سختافزار را پرداخت میکنید و پس از آن، هزینه جاری قابل توجهی نخواهید داشت. این امر بودجهبندی را در بلندمدت سادهتر میکند.
نقاط ضعف:
- سرمایهگذاری اولیه قابل توجه: خرید خود دستگاه NAS و هارد دیسکهای مناسب برای آن، نیازمند یک بودجه اولیه مشخص است.
- مسئولیت کامل مدیریت و نگهداری: شما مسئول نصب، پیکربندی، بهروزرسانی نرمافزار، مدیریت پشتیبانگیری و تأمین امنیت فیزیکی دستگاه هستید. این کار نیازمند دانش فنی یا تخصیص منابع انسانی است.
- دسترسی از راه دور پیچیدهتر: اگرچه دسترسی به فایلهای NAS از طریق اینترنت امکانپذیر است، اما راهاندازی آن نیازمند تنظیمات شبکهای مانند شبکه مجازی خصوصی برای دسترسی امن است و تأمین امنیت این دسترسی نیز بر عهده شماست.
مقایسه StaaS و NAS: کدام یک برای شما مناسب است؟
انتخاب بین این دو راهکار به درک دقیق تفاوتهای عملی آنها در چهار حوزه کلیدی بستگی دارد.
تفاوت در هزینه: خرید در برابر پرداخت اشتراک ماهانه
- NAS یک هزینه سرمایهای است: شما یک دارایی فیزیکی خریداری میکنید. این هزینه در ابتدای پروژه پرداخت میشود و در ترازنامههای مالی شرکت بهعنوان دارایی ثبت میگردد و هر زمان که بخواهید میتوانید آن را بفروشید.
- StaaS یک هزینه عملیاتی است: شما بهصورت دورهای (ماهانه یا سالانه) هزینه یک سرویس را پرداخت میکنید. این مدل، انعطافپذیری مالی بیشتری فراهم میکند و نیازی به تخصیص بودجه سرمایهای ندارد.
تفاوت در کنترل و امنیت: مالکیت دادهها در دستان کیست؟
- در مدل NAS، مالکیت فیزیکی و سطح کنترل بسیار بالایی در اختیار شماست؛ میتوانید سیاستهای دسترسی، رمزنگاری و نگهداری را مستقیم مدیریت کنید. با این حال مسئولیتهای مربوط به firmware، تهیه قطعات، و ریسکهای فیزیکی نیز بر عهده شماست.
- در مدل StaaS، شما به تخصص امنیتی ارائهدهنده سرویس اعتماد میکنید. این شرکتها معمولاً تیمهای امنیتی بزرگی دارند، اما دادههای شما تابع قوانین و سیاستهای آنهاست.
تفاوت در عملکرد: سرعت دسترسی محلی در برابر دسترسی جهانی
- NAS برای عملکرد بالا در شبکه محلی طراحی شده است. تأخیر (Latency) نزدیک به صفر و پهنای باند بالا، آن را به گزینهای بیرقیب برای کارهای سنگین و نیازمند به سرعت بالا تبدیل کرده است.
- StaaS برای دسترسی از هر نقطه بهینه شده است. عملکرد آن مستقیماً به کیفیت اتصال اینترنت کاربر بستگی دارد و برای همکاریهای تیمی و دسترسی از راه دور ایدهآل است، اما برای ویرایش آنلاین فایلهای سنگین مناسب نیست.
تفاوت در توسعهپذیری: افزایش فضای ذخیرهسازی چقدر آسان است؟
- توسعهپذیری StaaS آنی و نامحدود است. تنها با تغییر پلن اشتراک خود میتوانید فضای ذخیرهسازی را در لحظه افزایش دهید.
- توسعهپذیری NAS محدود و نیازمند برنامهریزی است. برای افزایش فضا، باید هارد دیسکهای جدید خریداری و نصب کنید. اگر تمام جایگاههای دستگاه پر شده باشد، باید یک دستگاه جدید تهیه کنید.
جدول مقایسه
| ویژگی | ذخیرهساز متصل به شبکه (NAS) | ذخیرهسازی بهعنوان سرویس (StaaS) |
| مدل هزینه | سرمایهای (خرید سختافزار) | عملیاتی (پرداخت اشتراک) |
| کنترل و مالکیت | کامل و فیزیکی | قراردادی و مبتنی بر اعتماد |
| عملکرد اصلی | سرعت بالا در شبکه محلی | دسترسی بالا از هر نقطه جهان |
| مسئولیت مدیریت | بر عهده کاربر | بر عهده ارائهدهنده سرویس |
| توسعهپذیری | محدود و نیازمند برنامهریزی | آنی و تقریباً نامحدود |
| ایدهآل برای | متخصصان خلاق، دادههای حساس | استارتاپها، تیمهای دورکار |
راهنمای انتخاب برای کسبوکارهای مختلف
در ادامه، بهترین انتخاب برای سه گزینه معمول که به StaaS یا NAS نیاز دارند را بررسی میکنیم:
متخصصان و کاربران خانگی حرفهای
- راهکار پیشنهادی: رویکرد ترکیبی (Hybrid) با محوریت NAS.
- نیاز: ذخیرهسازی مرکزی و امن برای آرشیوهای بزرگ (عکس، ویدیو)، دسترسی بسیار سریع برای ویرایش، و قابلیت پشتیبانگیری مطمئن.
- چرا؟ سرعت بالای NAS برای ویرایش روان فایلهای حجیم ضروری است. اما برای محافظت از دادهها در برابر حوادثی مانند آتشسوزی یا سرقت، یک نسخه پشتیبان خارج از محل کار در یک سرویس ابری (StaaS) حیاتی است.
کسبوکارهای کوچک و استارتاپها
- راهکار پیشنهادی: StaaS (ذخیرهسازی بهعنوان سرویس).
- نیاز: هزینه اولیه کم، راهاندازی سریع، ابزارهای همکاری تیمی، دسترسی آسان برای کارمندان دورکار و توسعهپذیری همگام با رشد شرکت.
- چرا؟ مدل هزینه عملیاتی، فشار مالی را از دوش کسبوکار نوپا برمیدارد. قابلیتهای همکاری و دسترسی جهانی، بهرهوری تیمهای کوچک و پراکنده را افزایش میدهد.
سازمانهای بزرگ با نیازهای ترکیبی
- راهکار پیشنهادی: استراتژی ترکیبی (Hybrid Cloud).
- نیاز: عملکرد بالا برای دادههای فعال، بایگانی ارزانقیمت برای دادههای قدیمی، انطباق با مقررات، و استراتژی جامع بازیابی پس از فاجعه.
- چرا؟ هیچکدام از این دو راهکار بهتنهایی پاسخگوی تمام نیازهای یک سازمان بزرگ نیستند. بهترین رویکرد، استفاده از نقاط قوت هر دو است.
جمعبندی
در این مقاله به مقایسه و تفاوت StaaS و NAS بعنوان دو روش ذخیرهسازی اطلاعات پرداختیم. انتخاب بین NAS و StaaS انتخاب بین کنترل و راحتی است. اگر اولویت شما کنترل کامل بر دادهها، حداکثر حریم خصوصی و عملکرد سریع در شبکه محلی است و آمادگی پذیرش مسئولیت مدیریت و هزینه اولیه را دارید، NAS بدون شک انتخاب برتر است.
اما اگر انعطافپذیری مالی، راهاندازی سریع، توسعهپذیری نامحدود و دسترسی آسان از همهجا برای شما اهمیت بیشتری دارد، StaaS راهکاری مدرن و کارآمد است که بار مدیریتی را از دوش شما برمیدارد.
بسیاری از سازمانهای هوشمند به این نتیجه رسیدهاند که آینده در گروی یک راهکار ترکیبی است؛ راهکاری که بهترین ویژگیهای هر دو جهان را برای ساختن یک زیرساخت دادهای امن، کارآمد و انعطافپذیر به کار میگیرد. برای دریافت مشاوره رایگان در زمینه سختافزار، سرور، انواع کلاینت و اکسسپوینت، با همکاران ما تماس بگیرید.
سوالات متداول
StaaS یا Storage as a Service یک سرویس ابری است که فضای ذخیرهسازی داده را از طریق اینترنت ارائه میدهد، در حالی که NAS یک دستگاه سختافزاری است که در شبکه داخلی سازمان نصب میشود.
NAS بیشتر برای سازمانها یا شرکتهایی مناسب است که نیاز به کنترل کامل روی دادهها و دسترسی سریع در شبکه داخلی دارند.
وقتی که مقیاسپذیری، هزینهی پرداخت بر اساس میزان مصرف و دسترسی از راه دور اهمیت دارد، StaaS انتخاب بهتری است.
هر دو میتوانند امن باشند، اما NAS معمولاً به دلیل ذخیره محلی امنیت فیزیکی بیشتری دارد، در حالی که StaaS به سیاستها و استانداردهای امنیتی ارائهدهندهی سرویس وابسته است.
NAS نیاز به سرمایهگذاری اولیه بالا برای خرید سختافزار دارد، اما StaaS معمولاً بهصورت اشتراکی و با هزینه ماهانه یا سالانه ارائه میشود.
برای کسبوکارهای کوچک که بودجه محدودی دارند و نیاز به مقیاسپذیری دارند، StaaS اغلب انتخاب بهتری است، چون هزینههای اولیه پایینتری دارد.